FAQ

Wat is een prismabril?

Een prismabril bevat speciaal geslepen glazen. De glazen hebben de normale refractiewaarden (+ of – en/of cilinders) waarbij de prisma’s erbij geslepen worden. De refractiewaarden corrigeren de scherpte. De prisma’s corrigeren de blikrichting. In het algemeen worden de prisma’s voorgeschreven om dubbelzien te corrigeren. In het geval van mensen met de ziekte van Ménière worden deze voorgeschreven om een ander effect te bewerkstelligen (zie verder).

Hoe werkt de Utermöhlen-prismabril precies?

De evenwichtsorganen (vestibulum) werken nauw samen met de ogen (oculo-vestibulaire systeem). De KNO-arts maakt gebruik van dit systeem om een juiste diagnose te stellen om te weten te komen welk evenwichtsorgaan ziek is. Het prikkelen van het horizontaal-halfcirkelvormig kanaal eerst met koud en dan met warm water, produceert een reflex bij de ogen genaamd nystagmus. Het verschil van de prikkelbaarheid tussen rechts en links bepaalt de mate van ziekte.

Welnu, een patiënt met de ziekte van Ménière heeft een continue asymmetrie die zich uit in een verschil in tonus (spanning) van de oogspieren. Met gesloten ogen is de blikrichting in de gewenste stand van het zieke evenwichtsorgaan. (B) Met open ogen horen de ogen recht naar voren te staan. (A) Dat verschil irriteert het evenwichtsorgaan. Dit verschil probeert de UPB ten dele te compenseren. (C) Dit voelt dan zeer aangenaam en brengt het systeem tot rust.

Hoe ziet zo’n bril er uit?

Een verrekijker heeft meestal een prisma van 90 graden. Een UPB heeft maar 2 graden; dus bijna niet te zien. Daarom is bijna elk brilmontuur geschikt voor zo’n prismabril.

Kunnen de prisma’s in contactlenzen geslepen worden?

Nee, helaas niet. Het moet in een bril. In bepaalde uitzonderingen kan een UP bril over contactlenzen worden gebruikt maar het effect is minder

Verkoopt Praktijk Vente ook prismabrillen?

Nee. In de praktijk krijgt u, als dat voor u nodig mocht zijn, een recept voor een prismabril. Met dit brilrecept kunt u naar uw eigen opticien gaan om de bril aan te schaffen.

Helpt de UP bril altijd bij Ménière patiënten?

Nee. Bij het laatste onderzoek waarbij zuivere Ménière patiënten met een eenzijdige aandoening en de ziekte niet langer dan 4 jaar hadden was de reductie van aanvallen van duizeligheid 86%. Bij het eerder genoemde onderzoek heeft 14% van de patiënten geen baat gehad. Men moet zich wel realiseren dat de bril geen invloed heeft op de slechthorendheid en de tinnitus. Echter, veel patiënten die een reductie aan aanvallen hebben, melden dat de slechthorendheid en de oorsuizing niet verergeren.

Hoe zit het met de gewenningsperiode?

Sommige patiënten hoeven helemaal niet aan de prismabril te wennen. Anderen hebben een enkele week nodig en in een enkel geval neemt de duizeligheid eerst even toe omdat het evenwichtsorgaan tijdelijk onrustig wordt. Na 3 maanden moet het positieve effect merkbaar zijn. Soms is er een complicerende factor die de aanpassing belemmert zoals medicijngebruik of ooroperaties die de adaptatie verminderen. De ziekte is een dynamisch proces en na verloop van tijd kunnen de omstandigheden wijzigen. Daarom is het raadzaam om de twee jaar een nieuwe consult aan te vragen voor een korte controle.

Wat zijn de kosten en wordt het vergoed?

Voor de consulten met een arts van de Utermöhlen Werkgroep wordt meestal een uur in de agenda gereserveerd.

Om als onafhankelijke zorgverlener voor U klaar te blijven staan, heeft de Utermöhlen werkgroep voorlopig met geen enkele zorgverzekeraar een contract afgesloten.

Zorgverzekeraars onderschrijven in toenemende mate de gunstige effecten van een Utermöhlen-prismabril. Dit heeft echter nog niet geleid tot vergoeding binnen de basisverzekering. Wel is vaak een vergoeding opgenomen in een aanvullende verzekering tot een maximum per kalenderjaar. Dit is per verzekeraar, en soort verzekering verschillend geregeld. Het is daarom goed om van tevoren met de eigen zorgverzekeraar te overleggen.

Wat is de werkwijze voor een behandeling?

Er wordt een telefonisch intakegesprek gemaakt door de assistente om zeker te weten dat het onderzoek zin heeft. Vervolgens wordt er een bevestigingsbrief gestuurd met een digitale vragenlijst en instructies. Deze vragenlijst moet meegebracht worden bij het eerste consult. Er wordt standaard een uur gereserveerd bij het eerste consult en men probeert in dat uur het onderzoek af te ronden onder het motto one-stop-shop. In de meeste gevallen wordt er een brilvoorschrift meegegeven waarmee de patiënt naar de opticien kan gaan om de bril te laten uitvoeren. In het algemeen worden de prisma’s erbij gerekend door de opticien die in het algemeen 20 euro extra rekent kosten. De normale bril met het montuur is het kostbare deel en varieert per opticien.

Sommige verzekeringen hebben ook overeenkomsten met opticiens voor kortingen. Daarom is het altijd raadzaam om te informeren bij de verzekering welk deel van de onkosten vergoed wordt.

Kan een opticien de UP bril voorschrijven?

Opticiens en optometristen zijn “meetkundigen” en gebruiken de Polatest en de Pestalozzie methode. Deze methode is bedacht om klachten die het gevolg zijn van scheelzien, te meten. De prisma’s komen hoger op en houden geen rekening met het vestibulair systeem. Voor patiënten met vertigo klachten is dit dus geen geschikte methode. De opticien kan wel een algemeen onderzoek doen om te signaleren en vervolgens te verwijzen naar een arts die de rol van het evenwichtsorgaan bij de klachten onderzoekt. Opticiens leveren wel de bril op recept van een arts van de Utermöhlen Werkgroep.

Wat is het verschil met andere methodes?

Het zal duidelijk zijn dat bij het voorschrijven via deze methode kennis nodig is van het vestibulair systeem (terrein van de KNO-arts) en van het oog en de fysiologie van het zicht (terrein van de oogarts). De artsen die in Nederland de Utermöhlen-prismabril voorschrijven zijn geen oogartsen. Het zijn artsen die zich hebben gespecialiseerd op het terrein van het vestibulair systeem, het oog en de fysiologie van het zicht. Zo verzamelen zij door een uitgebreide vragenlijst (anamnese) gegevens om de Utermöhlen-prismabril te kunnen voorschrijven. Zij signaleren eventuele pathologie en verwijzen deze patiënten zo nodig door naar andere specialisten.

Het therapeutische spectrum van de Utermöhlen-prismabril is erg klein; te weinig prisma doet niets, teveel prisma kan irreversibele schade veroorzaken. De Utermöhlen-prismabril heft de blikrichtingsafwijking (forieën) dus niet geheel op, zoals andere methodes doen ( Pola / Hasse / Pestalozzi / Dá Cunha / van Gemert), maar zorgt ervoor dat de beide ogen gestimuleerd blijven om de afwijking actief te compenseren. (Te sterke prisma’s voorschrijven leidt tot verwende en luie oogspieren, wat op den duur een operatie noodzakelijk kan maken.

De Utermöhlen Werkgroep (het Utermöhlen-principe bestaat al meer dan 60 jaar) heeft als standpunt dat alleen artsen deze prismabril zouden mogen voorschrijven. In Nederland zijn er enkele opticiens die menen bevoegd en bekwaam te zijn om de prismabril voor te kunnen schrijven. Zij beveelt aan dat opticiens (meetkundigen) hier een signalerende taak zouden moeten vervullen, maar geen prismabrillen zouden mogen voorschrijven. Opticiens mogen de prismabril met de meest zorgvuldige aandacht wel maken onder verantwoordelijkheid van de arts.

De Utermöhlen richtlijn kent een zeer strikte tolerantiebepaling en controle. Wanneer de patiënt niet voldoet aan de voorwaarden behorende tot het voorschrijven van de Utermöhlen-prismabril, wordt deze dus ook niet voorgeschreven, maar wordt de patiënt doorverwezen. “Forieën (blikrichtingsproblemen) is geen ziekte, maar een symptoom van een medische aandoening en moet door een arts beoordeeld worden”.

Welke andere klachten kunnen baat hebben bij de UP bril?

G. P. Utermöhlen beschreef in 1941 zijn eerste serie van 112 patiënten met de ziekte van Ménière. Sindsdien is dit de grootste groep gebleven. Later zijn er nog een paar indicaties bij gekomen. Patiënten die een kop-staartbotsing (whiplash) meegemaakt hebben ervaren later een vertraging in hun capaciteit om bewegende beelden te volgen (oscillopsie). Zij hebben moeite met onder meer scrollen op de computer, auto rijden bij een snelheid hoger dan 80km per uur, het volgen van snelle tv-beelden, en boodschappen doen in supermarkten. De Utermöhlen-prismabril verbetert de oogvolgbeweging en het uithoudingsvermogen van de ogen, waardoor de klachten afnemen. Ook patiënten met migraine met aura hebben baat bij het verminderen van visuele triggers. Enkele kinderen met een onrijpe oogvolgbeweging bij lezen (onder andere dyslexie) kunnen daar ook baat bij hebben.